Isu Perikanan

Jabatan Perikanan antara pihak berkuasa yang komited membantu meningkatkan sumber perikanan negara.

Sejauh manakah kita sedar yang perairan negara kini sedang berhadapan dengan isu sumber yang semakin berkurangan?

Banyak faktor menyebabkan berlakunya masalah tersebut. Antaranya eksploitasi sumber yang tidak terkawal, pencemaran, pemusnahan habitat dan masalah perubahan iklim.

Faktor luar kawal seperti perubahan iklim mungkin agak sukar di atasi tetapi faktor yang boleh dikawal seperti eksploitasi sumber tanpa had boleh menyebabkan negara diancam kekurangan sumber protein daripada ikan.

Pada masa sama, masalah kekurangan sumber yang berterusan menyebabkan perairan marin menjadi tidak stabil dan berlaku kepupusan spesies.

Manakala di darat pula berlaku masalah sosio-ekonomi apabila nelayan tidak lagi dapat turun ke laut.

Semua permasalahan tersebut mendatangkan kesan jangka panjang yang bukan kecil. Ia melibatkan masalah sosioekonomi dan jika tidak ditangani, negara akan mengalami kerugian.

Senario inilah yang mendorong kepada tercetusnya kesedaran di kalangan bijak pandai dalam sektor perikanan untuk mencari resolusi bagaimana berdepan dengan cabaran tersebut.

Jumlah mereka bukan sedikit, malah kini mencecah 400 orang yang bakal berhimpun dan memikirkan masalah bersama di rantau ini yang perlu dibendung segera.

Mereka akan berhimpun pada Simposium Perikanan Antarabangsa 2011 yang melibatkan institusi pengajian tinggi rantau ASEAN dengan dianjurkan bersama oleh Universiti Malaysia Terengganu ( UMT) Jabatan Perikanan dan Kementerian Pengajian Tinggi.

Simposium akan di adakan pada 3 hingga 5 Oktober 2011 di salah sebuah hotel terkemuka di Kuala Terengganu dan dijangka dirasmikan oleh Menteri Pertanian dan Industri Asas Tani, Datuk Seri Noh Omar dan penutupnya bakal dirasmikan oleh Menteri Besar Terengganu, Datuk Seri Ahmad Said.

Pengerusi Jawatankuasa Induk simposium, Prof. Dr. Sakri Ibrahim berkata, antara tujuan simposium tersebut diadakan ialah untuk memastikan kelestarian sumber perikanan di rantau ASEAN serta mencari kaedah terbaik untuk menguruskan sumber perikanan secara mapan.

Selain itu, ia melibatkan keselamatan makanan, pengawasan daripada pencerobohan sempadan perairan dan pemantauan bot-bot yang beroperasi di perairan ASEAN.

''Menerusi simposium ini kita dapat mengumpul data dan maklumat semasa sumber perikanan kita di peringkat serantau dan berbincang mengenai tema-tema yang ditetapkan," ujarnya ketika ditemui di pejabatnya di UMT, Kuala Terengganu, baru-baru ini.

Turut hadir, Timbalan Pengerusi Jawatankuasa Induk Simposium berkenaan, Prof. Dr. Mohd Azmi Ambak.

Dr. Sakri berkata, simposium tersebut melibatkan beberapa universiti di rantau ASEAN yang mempunyai fakulti perikanan masing-masing dan menjadi rakan akademik kepada UMT menerusi memorandum persefahaman untuk bertukar-tukar maklumat dan data sebelum ini.

Setakat ini, kira-kira 200 kertas kerja sudah diterima dan ia melibatkan subsektor perikanan seperti akuakultur, perikanan dan sains marin, pemasaran ikan dan ekonomi, serta persekitaran dan pengurusan sumber.

Bilangan peserta dijangka mencecah 400 orang dari dalam dan luar negara termasuk United Kingdom (UK) manakala Jabatan Perikanan sebagai sebagai penganjur bersama dan penyumbang dana untuk penganjuran akan diwakili oleh Ketua Pengarahnya Datuk Ahamad Sabki Mahmood.

Oleh kerana ia merupakan julung kali diadakan, simposium berkenaan juga dijangka membincangkan mengenai kemungkinan diadakan dua tahun sekali dan memilih tuan rumah berikutnya dari negara ASEAN lain.

Sementara itu Dr. Azmi berkata, antara isu penting yang dijangka diberi penekanan ialah masalah keselamatan dan penguatkuasaan.

Ini kerana katanya, jumlah bot menangkap ikan yang terdapat di perairan serantau ialah kira-kira sejuta buah termasuk yang tidak berlesen.

Dengan jumlah yang begitu banyak, ia mengundang isu pencerobohan sempadan kerana masalah kekurangan sumber.

''Kita berkongsi sumber perikanan yang sama kerana ikan sentiasa bergerak dari satu tempat ke satu tempat,'' ujar Dr Azmi.

Menurut Dr. Sakri pula, dapatan daripada simposium tersebut akan dibawa kepada kerajaan untuk merangka pelan tindakan yang sesuai bergantung kepada sesuatu masalah.

Sebab itu katanya, kehadiran Jabatan Perikanan amat penting sebagai badan penguatkuasa dan regulator industri perikanan selain agensi kerajaan lain seperti Lembaga Kemajuan Ikan Malaysia (LKIM) dan Institut Akuakultur Tropika (Akuatrop), UMT.

Penglibatan Kementerian Pengajian Tinggi juga menunjukkan komitmennya untuk membantu universiti tempatan menganjurkan program yang memberi faedah bersama.

''Naib Cancelor UMT, Prof. Datuk' Dr. Aziz Deraman dan Timbalan Naib Canselor (Hal Ehwal Pelajar) UMT, Prof. Dr. Yahaya Ibrahim juga memberi kerjasama dengan memberi sumbangan kewangan serta menawarkan penginapan percuma kepada peserta dari setiap universiti luar," kata Prof. Sakri.

Dr. Sakri juga menarik perhatian berhubung isu penggunaan pukat tunda yang sepatutnya dikawal bagi membendung masalah kekurangan sumber.

Isu kekurangan sumber menjadi masalah yang membelenggu sekian lama disebabkan oleh faktor-faktor yang disenaraikan dan ia disahkan lagi dengan kenaikan harga ikan yang ketara.

''Nelayan tetap turun ke laut tapi pendaratan berkurangan." Penggunaan pukat tunda sepatutnya boleh diharamkan di Zon A dan Zon B bagi mengelakkan kepupusan sumber.

Beberapa negara seperti Hong Kong, Venezuela, Palau, Belize, Japan dan Indonesia telah mengharamkan sama sekali penggunaan pukat tunda dalam perairan mereka.

Malaysia juga patut memikirkan untuk meluaskan zon pengharaman pukat tunda melebihi jarak 5 batu nautika daripada pantai kerana kawasan ini merupakan kawasan pembiakan ikan.

Perluasan zon haram pukat tunda melebihi jarak yang diguna pakai sekarang akan memberi kesan yang sangat positif kepada penambahan sumber.

Selain itu, penguatkuasaan pengharaman penggunaan pukat tunda bersaiz keroncong kurang daripada 38 milimeter (mm) perlu diperketatkan supaya ia tidak menjejaskan anak ikan yang sedang membesar.

Adalah lebih baik sekiranya penggunaan alat yang mesra sumber seperti pukat jerut, pukat hanyut, bubu dan kail-mengail sahaja dibenarkan kerana ia tidak merosakkan sumber.

Ketika ditanya apakah cadangan untuk meningkatkan sumber perikanan laut, beliau berkata, meluaskan zon haram-pukat-tunda kepada 7 batu nautika dari pantai dan memasang tukun tiruan di perairan pantai dengan banyak.

Ini kerana pukat tunda sangat merosakkan sumber dan tukun tiruan menjadi habitat pertumbuhan haiwan marin.